โกศเก็บกระดูก กับ พิธีลอยอังคาร – เคารพผู้วายชนม์หลังฌาปนกิจ
โกศเก็บกระดูก : การจากไปของคนที่เรารักย่อมเป็นเรื่องเศร้าโศก แต่ประเพณีอันดีงามของไทยเรา คือการดูแลและแสดงความเคารพต่อผู้วายชนม์แม้หลังจากเสร็จสิ้นพิธีฌาปนกิจ สิ่งหนึ่งที่หลายครอบครัวต้องตัดสินใจคือ การเก็บรักษาอัฐิ ซึ่งมีทางเลือกอยู่สองทาง ได้แก่ การเก็บรักษาในโกศ และ การนำไปทำพิธีลอยอังคาร บทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจทั้งสองวิธี เพื่อให้ผู้อ่านสามารถตัดสินใจได้อย่างเหมาะสม
ความหมายของโกศเก็บกระดูก
โกศเก็บกระดูก คือ บรรจุภัณฑ์ที่ใช้สำหรับเก็บรักษาอัฐิ ซึ่งก็คือส่วนที่เหลืออยู่ของกระดูกหลังการฌาปนกิจ โดยโกศทำหน้าที่เป็นที่เก็บรักษาที่มิดชิด สวยงาม และแสดงถึงความเคารพต่อผู้วายชนม์
ประเภทของโกศเก็บกระดูก
โกศเก็บกระดูกมีให้เลือกหลายประเภท ขึ้นอยู่กับความต้องการและงบประมาณ โดยแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ ดังนี้
- โกศไม้ : เป็นประเภทที่นิยมใช้กันมากที่สุด เนื่องจากมีราคาไม่แพง มีความแข็งแรง ทนทาน หาซื้อได้ง่าย อีกทั้งยังมีลวดลายสวยงาม ให้เลือกหลายแบบ
- โกศโลหะ : มีน้ำหนักเบา แข็งแรง ทนทาน ดูแลรักษาง่าย เหมาะสำหรับเก็บไว้ในสถานที่ที่มีอากาศชื้น เพราะไม่ผุพังเหมือนโกศไม้
- โกศหิน : เป็นประเภทที่มีราคาสูงที่สุด มีความหรูหรา สวยงาม เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการเก็บรักษาอัฐิไว้ในสถานที่พิเศษ
สถานที่สำหรับเก็บรักษาโกศ
สถานที่สำหรับเก็บรักษาโกศแบ่งเป็นสองแบบ ได้แก่
- เก็บรักษาที่วัด : วัดส่วนใหญ่จะมีบริการเก็บรักษาโกศ โดยจะมีช่องเก็บอัฐิเฉพาะ ซึ่งสะดวกสำหรับผู้ที่ไม่มีพื้นที่เก็บรักษาที่บ้าน หรือต้องการให้พระภิกษุสงฆ์ได้ทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้ผู้วายชนม์อยู่เสมอ
- เก็บรักษาที่บ้าน : หลายครอบครัวเลือกเก็บรักษาโกศไว้ที่บ้าน เพื่อให้สามารถเคารพสักการะผู้วายชนม์ได้อย่างสะดวก เหมาะสำหรับครอบครัวที่ต้องการอยู่ใกล้ชิด ดูแล และทำบุญให้กับผู้วายชนม์ได้ตลอดเวลา
ความหมายของพิธีลอยอังคาร
พิธีลอยอังคาร คือ พิธีกรรมทางศาสนาที่นำเอาเถ้ากระดูก ซึ่งเป็นส่วนผสมระหว่างเถ้าถ่านจากการเผา และเศษกระดูกที่ละเอียดเหลือจากการฌาปนกิจ
ขั้นตอนของพิธีลอยอังคาร
พิธีลอยอังคารทั่วไปมีขั้นตอนดังนี้
- การเตรียมสถานที่ : สถานที่สำหรับทำพิธีลอยอังคาร นิยมทำที่ริมแม่น้ำ ทะเล หรือเขื่อน โดยเลือกสถานที่ที่เหมาะสม ปลอดภัย และสะดวกต่อการเดินทาง
- การทำบุญ : นิมนต์พระสงฆ์มาทำพิธีสวดมนต์ กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้วายชนม์
- การโปรยอังคาร : นำเถ้ากระดูกใส่ภาชนะที่เตรียมไว้ แล้วโปรยลงสู่สายน้ำ โดยอาจกล่าวคำอวยพร หรือแสดงความอาลัยต่อผู้วายชนม์
ข้อดีของการเก็บรักษาโกศ
การเก็บรักษาโกศมีข้อดีดังนี้
- แสดงความเคารพต่อผู้วายชนม์ : การเก็บรักษาโกศไว้ที่บ้าน หรือที่วัด เป็นการแสดงถึงความเคารพ ระลึกถึง และรักษาความทรงจำที่ดีต่อผู้วายชนม์
- ทำบุญได้สะดวก : ญาติพี่น้องสามารถทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้วายชนม์ได้ทุกเมื่อ โดยไม่ต้องเดินทางไปที่อื่น
- เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ : การมีโกศเก็บอัฐิไว้ที่บ้าน เป็นเสมือนสัญลักษณ์ที่ทำให้ญาติพี่น้องรู้สึกอบอุ่นใจ และนึกถึงผู้วายชนม์เสมอ
ข้อดีของการทำพิธีลอยอังคาร
การทำพิธีลอยอังคารมีข้อดีดังนี้
- เป็นการปล่อยวาง : การโปรยอังคารลงสู่สายน้ำ เปรียบเสมือนการปล่อยวางวิญญาณผู้วายชนม์ ไปสู่สุคติ
- ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย : พิธีลอยอังคารใช้เวลาไม่นาน และมีค่าใช้จ่ายไม่สูง เหมาะสำหรับครอบครัวที่มีงบประมาณจำกัด
- รักษาสิ่งแวดล้อม : การลอยอังคารเป็นการกระจายเถ้ากระดูกลงสู่ธรรมชาติ ไม่ก่อให้เกิดมลพิษ
การตัดสินใจเลือกวิธี
การเลือกวิธีเก็บรักษาอัฐิ ขึ้นอยู่กับความเชื่อ ความชอบ และความสะดวกของแต่ละครอบครัว
- ครอบครัวที่ต้องการเก็บรักษาไว้เพื่อเป็นที่ระลึก การเก็บรักษาโกศไว้ที่บ้าน หรือที่วัด เป็นตัวเลือกที่เหมาะสม
- ครอบครัวที่ต้องการปล่อยวาง การทำพิธีลอยอังคาร เป็นตัวเลือกที่เหมาะสม
- ครอบครัวที่มีงบประมาณจำกัด การทำพิธีลอยอังคาร เป็นตัวเลือกที่เหมาะสม
คำถามที่พบบ่อยฐ
1. เก็บโกศไว้ที่ไหนดี?
คำตอบ : ขึ้นอยู่กับความต้องการและความสะดวกของแต่ละครอบครัว
- เก็บรักษาที่วัด : สะดวก พระสงฆ์ดูแลให้ ญาติสามารถไปทำบุญได้ทุกเมื่อ
- เก็บรักษาที่บ้าน : แสดงความเคารพ ใกล้ชิด ทำบุญได้สะดวก
2. พิธีลอยอังคารต้องเตรียมอะไรบ้าง?
คำตอบ : เตรียมอัฐิ อาหารคาวหวาน ดอกไม้ ธูปเทียน ผ้าขาว และเงินสำหรับใส่ปัจจัย
3. ลอยอังคารที่ไหนดี?
คำตอบ : สถานที่ที่สะดวก ปลอดภัย และเหมาะสม เช่น ริมแม่น้ำ ทะเล หรือเขื่อน
4. ครอบครัวพุทธศาสนิกนิยมลอยอังคารกันหรือไม่?
คำตอบ : ใช่ การลอยอังคารเป็นประเพณีที่นิยม แสดงถึงการปล่อยวาง
5. ทำไมบางครอบครัวถึงเก็บอัฐิไว้ส่วนหนึ่ง?
คำตอบ : บางครอบครัวเก็บอัฐิไว้ส่วนหนึ่งเพื่อแบ่งเก็บไว้ที่บ้าน หรือใส่ในเครื่องประดับ เป็นการแสดงถึงความผูกพัน และระลึกถึงผู้วายชนม์
บทสรุป
การเลือกวิธีเก็บรักษาอัฐิ ไม่มีวิธีไหนถูกหรือผิด ขึ้นอยู่กับความเชื่อ ความชอบ และความสะดวกของแต่ละครอบครัว สิ่งสำคัญคือ การแสดงความเคารพ ระลึกถึง และรักษาความทรงจำที่ดีต่อผู้วายชนม์ โดยไม่ว่าจะเลือกวิธีใด ล้วนเป็นการแสดงออกถึงความรัก และความอาลัยต่อบุคคลอันเป็นที่รักที่ล่วงลับไปแล้ว
หมายเหตุ
บทความนี้เป็นเพียงข้อมูลทั่วไป รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับพิธีกรรม ประเพณี และความเชื่อ ควรสอบถามจากผู้รู้ หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านอีกครั้ง